Không giống như các loại bệnh có biểu hiện rõ rệt, mạt gà tấn công trong âm thầm. Ban đầu chỉ là vài vết đỏ, vài hành vi gà hay gãi, nhưng chỉ trong thời gian ngắn, chúng có thể lan khắp chuồng, hút máu gà, khiến gà sụt cân, stress, giảm sức đề kháng và dễ nhiễm bệnh khác. Nắm được cách trị mạt gà hiệu quả là điều sống còn với bất kỳ ai muốn bảo vệ đàn gà, đặc biệt là với những chiến kê đang trong thời kỳ luyện tập hoặc thi đấu. Cùng đá ga thomo tìm hiểu ngay sau đây.
Cách trị mạt gà thông qua cách nhận diện dấu hiệu
Trước khi trị, phải biết địch là ai. Mạt gà không giống rận hay ve chó, chúng có cách sống, nơi ẩn náu và cơ chế sinh sản rất riêng. Việc hiểu rõ đặc điểm của loài ký sinh này là bước đầu tiên để tìm ra giải pháp tận gốc.
Mạt gà có vòng đời rất ngắn, chỉ từ 5–7 ngày nhưng lại sinh sản với tốc độ chóng mặt. Một con mạt trưởng thành có thể đẻ hàng trăm trứng chỉ trong vài ngày. Chúng sinh sôi mạnh vào mùa nắng nóng, nơi nhiệt độ chuồng trại không được kiểm soát và độ ẩm cao. Khi đã xuất hiện, chúng bám vào kẽ gỗ, khe nứt, rơm lót chuồng hoặc thậm chí trên da gà mà mắt thường khó phát hiện.
Gà bị mạt thường ngủ không yên, hay đứng một chân, đầu lắc liên tục, đôi lúc rút cổ vì ngứa. Lông gà khô xơ, da đỏ, ở một số con xuất hiện mảng sẫm quanh hậu môn, cánh hoặc nách. Những vùng da thường xuyên bị hút máu sẽ thâm lại, dễ bị nhiễm trùng nếu không được xử lý đúng cách. Gà bị mạt lâu ngày thường giảm ăn, sút cân và mất khả năng thi đấu hoàn toàn nếu là chiến kê.
Cách trị mạt gà hiệu quả bằng phương pháp tự nhiên
Trong những giai đoạn đầu, khi đàn gà chưa bị nhiễm quá nặng, người nuôi hoàn toàn có thể áp dụng những phương pháp dân gian và tự nhiên, không cần thuốc hóa học nhưng vẫn đạt hiệu quả cao nếu kiên trì.
Dùng tro bếp hoặc cát khô để tắm cho gà
Một trong những cách xưa nhưng vẫn còn rất hữu hiệu là tạo nơi cát tắm cho gà. Hỗn hợp cát sạch, tro bếp, vỏ trấu và chút muối mịn cho vào thùng hoặc hố đất cạn, để gà tự lăn tắm mỗi ngày. Tro bếp có tính kiềm nhẹ giúp tiêu diệt mạt mà không gây hại da gà.
Cần đảm bảo nơi tắm phải khô thoáng, không để nước mưa làm ướt hoặc ẩm mốc vì sẽ phản tác dụng.
Vệ sinh chuồng trại bằng nước sôi và tinh dầu tự nhiên
Mạt thường ẩn nấp sâu trong khe gỗ hoặc vách đất. Hãy đun nước thật sôi, pha thêm vài giọt tinh dầu có mùi mạnh như sả, cam thảo, bạc hà và xịt trực tiếp lên các khu vực nghi ngờ có mạt. Việc này giúp tiêu diệt cả trứng và mạt non còn đang ẩn nấp.
Nên thực hiện liên tục 2–3 lần/tuần trong ít nhất 2 tuần để đảm bảo không còn ổ trứng nào sót lại.
Sử dụng biện pháp kết hợp khi mạt đã lan rộng
Khi đã nhận thấy mạt xuất hiện ở nhiều cá thể trong đàn, hoặc gà có biểu hiện ngứa ngáy nặng, mất ngủ và kém ăn, cần kết hợp giữa điều trị cá thể và khử khuẩn toàn diện chuồng trại.
Tắm thuốc cho gà bằng dung dịch đặc trị
Hiện nay có nhiều loại dung dịch sát trùng an toàn được chiết xuất từ thiên nhiên hoặc hỗn hợp hữu cơ, có thể pha loãng để tắm cho gà. Gà cần được giữ yên trong chậu dung dịch khoảng vài phút, xoa đều thân thể để thuốc thấm vào lông và da.
Sau đó sấy khô bằng khăn hoặc máy thổi nhẹ để tránh nhiễm lạnh. Thực hiện 2 lần/tuần trong 10 ngày đầu tiên, sau đó giảm dần.
Xông khói chuồng gà bằng thảo dược
Một cách khá hay để đuổi mạt là đốt các loại thảo dược như lá bạch đàn, vỏ bưởi, thân cây sả khô và xông vào chuồng khi gà không có bên trong. Mùi khói từ những nguyên liệu này khiến mạt ngạt thở, buộc phải bò ra ngoài hoặc chết ngay tại chỗ.
Nên bịt kín chuồng trong lúc xông khói để hơi nóng lưu lại lâu hơn và đảm bảo mạt không thoát đi nơi khác.
Cách ly gà bị nặng ra khỏi đàn
Những cá thể nhiễm mạt quá nặng cần được cách ly khỏi đàn để tránh lây lan. Nơi cách ly cần vệ sinh sạch, dùng lót sàn bằng tro hoặc đất nung, không dùng vải, rơm hay giấy báo. Gà cách ly nên được theo dõi sát sao trong 1 tuần để xem phản ứng và quá trình hồi phục.
Chỉ nên đưa trở lại chuồng khi chắc chắn gà đã hoàn toàn sạch mạt và khỏe mạnh.
Phòng hơn chống – chiến lược ngăn mạt quay trở lại
Cách trị mạt gà rất khó dứt điểm nếu môi trường sống vẫn giữ nguyên. Do đó, điều quan trọng không chỉ là tiêu diệt mà còn phải thiết lập một cơ chế phòng ngừa lâu dài, giữ cho đàn gà luôn trong tình trạng khỏe mạnh, sạch sẽ.
- Không đợi đến khi thấy dấu hiệu bất thường, người nuôi nên định kỳ dọn dẹp toàn bộ chuồng gà. Thay toàn bộ lót sàn, rửa sạch máng ăn máng uống, xịt dung dịch sát trùng và phơi khô trước khi đưa gà trở lại. Việc này giúp loại bỏ trứng mạt chưa kịp nở và ngăn mùi hôi thu hút ký sinh mới.
- Mạt ưa sống trong điều kiện ẩm. Do đó, hãy thiết kế chuồng thoáng, ánh sáng vào được ban ngày, có mái che khi trời mưa. Nếu cần có thể dùng quạt hút ẩm hoặc rắc vôi bột mịn ở các góc tối để hút ẩm tự nhiên.
- Ngay cả sau khi đã trị khỏi, người nuôi cần thường xuyên quan sát biểu hiện lặp lại như gà hay gãi, rỉa lông hoặc mất ngủ. Phát hiện sớm sẽ giúp tránh được việc mạt quay lại trên diện rộng.
Kết Luận
Cách trị mạt gà không đơn giản là tiêu diệt một loại côn trùng, mà là cuộc chiến dài hơi nhằm bảo vệ sức khỏe cho cả đàn. Một người nuôi gà giỏi không phải chỉ biết chọn giống hay cho ăn đúng cách, mà còn phải đủ nhạy để phát hiện những thay đổi nhỏ nhất, từ đó có chiến lược kiểm soát hiệu quả. Mạt gà có thể nhỏ bé, nhưng hậu quả nó mang lại rất lớn nếu để kéo dài. Vì vậy, hãy hành động ngay khi có dấu hiệu đầu tiên, chọn phương pháp phù hợp, kết hợp giữa truyền thống và hiện đại, và quan trọng nhất là không được chủ quan. Một chiến kê giỏi luôn cần một môi trường sống khỏe mạnh ngay từ trong chuồng.
